Yanıklara Bağlı Ağrıları Aromaterapi İle Kontrol Altına Alın!
Yanıklar, rahatsız edici ve çoğu zaman travmatik olan kaza ve yaralanmalar sonucu oluşan fiziksel acı veren hasarlardır. İleri derecede yanığı deneyimleyen hastalar bu ağrıyı yaşadıkları en şiddetli ağrı olarak tanımlarlar. Yanık ağrıları genellikle hasarlı cilt üzerindeki pansumanları değiştirmek için yapılan tedavilerden kaynaklanır. Pansuman değişikliği hastaların çoğu için günlük olarak uygulanır. Bu hastalarda ağrının kontrol altında tutulması oldukça kritiktir. Ağrı yönetimi için uygulanan çeşitli yöntemler vardır. Bunlardan en yaygın olanı narkotik ve narkotik olmayan ilaçların kullanımıdır. Bu ağrı kesicilerin içinde bulunan morfinin bulantı, kusma, baş dönmesi gibi yan etkilere sebep olabilir. Bu yüzden neredeyse hiç yan etkisi olmayan tek başına veya diğer yöntemlerle beraber kullanılabilen tamamlayıcı ve farmakolojik olmayan yöntemlere yönelim fazladır. Ayrıca tamamlayıcı tedavilerin tüketilen ağrı kesici ilaç miktarını azaltabileceği söylenmektedir. Günümüzde, ağrıyı azaltmak için tamamlayıcı bir yöntem olan aromaterapi, diğer yöntemlere kıyasla çoğu ülkede önemli ölçüde kullanılmaktadır.
Aromaterapide kullanılan aromatik bitkilerden biri olan "rosa damascena" (bir gül çeşidi), bahçe tarihinin en ünlü bitkilerindendir. Yapılan araştırmalar bu bitkinin palyatif, uykuyu tetikleyen, antikonvülsan ve gevşeme özellikleri olduğu belirtilmiştir. Fakat R. damascena inhalasyonunun ağrı kesici özelliğiyle ilgili çok az çalışma olması nedeniyle İran'da yapılan bir çalışmada bu bitkinin yanık hastalarında pansuman yarası sonrası ağrı üzerindeki etkileri incelenmiştir. İran Hamadan Tıp Bilimleri Üniversitesi Besat Tedavi ve Eğitim Merkezi Yanık Servisi'ne başvuran ikinci derece veya ikinci ve üçüncü derece yanık yaraları olan hastalar bu çalışmaya katılımcı olarak katıldı ve rastgele olarak ikiye ayrıldı. Müdahle grubu aromaterapi tedavisi alırken kontrol grubu almadı.
Araştırmacılar, hastalardan veri toplamak için iki aşamalı bir anket kullandı. İlk bölümde yaş, cinsiyet, yanıkların başlıca nedeni ve yanıkların derinliği ve genişliği ile ilgili genel sorular yer alırken ikinci aşama görsel bir analog (VAS) aracılığıyla ağrı yoğunluğunu değerlendiriyordu. Müdahale grubundaki hastalar 2 gün boyunca 20 dakikalık gül esansı soludular. Kontrol grubundakilere de aynı prosedürler uygulandı fakat yalnızca distile su (plasebo) soludular. Tüm hastaların ağrı yoğunlukları pansumandan önce bir defa pansumandan sonra 15. ve 30. dakikalarda olmak üzere iki defa ölçülmüştür. Analizlerden elde edilen bulgular, aromaterapi grubunda kontrol grubuna göre ağrı düzeyinde anlamlı bir düşüş olduğunu gösterdi. İstatistiksel testler, birinci ve ikinci günlerde tedaviden 15 ve 30 dakika sonra iki grupta ağrı şiddeti arasında önemli farklılıklar gösterdi. Bu durum gül esansı kullanılarak yapılan inhalasyon aromaterapisinin yara pansumanı sonrası yanık hastalarında ağrıyı azalttığını objektif bir biçimde ortaya koydu.
Genellikle yanıklara bağlı ağrıların tedavisi bu hastalarda ciltteki hasarın onarılmasından sonra geliyor ve yetersiz kalıyor. Yanıklara bağlı kontrol edilemeyen bu ağrılar anksiyete, depresyon, kronik ağrı gibi uzun vadeli başka rahatsızlıklarla da ilişkilidir. Bu konuyla ilgili yapılan bir başka çalışmada aromaterapi grubunun olumlu sonuçlar almasının nedeninin bir sebebinin de kokuların etkisiyle ilişkili bir faktör olan hafıza olduğuna değiniyorlar. Kokular anıları tetikleyerek kişinin olayların ve duyguların ayrıntılarını gözden geçirmesini sağlar. Örneğin burada anlatılan araştırma için gül esansının kokusu, aromaterapi grubundaki hastaların ağrıya odaklanmamasına neden olarak ağrı algısı artışını engellemiş olabilir. Bu etkisiyle de kokular ve esanslar, ağrı yönetimi için tercih edilebilir. Yapılan araştırmalar tüm bu yönleriyle "R. Damascena" uçucu yağlarının kullanılan aromaterapi uygulamalarını, yanıklardan kaynaklanan ağrıyı gidermek için orta derecede etkili bir hemşirelik müdahalesi olarak tanımlıyorlar!
KAYNAK
The effect of inhalation aromatherapy with damask rose (Rosa damascena) essence on the pain intensity after dressing in patients with burns: A clinical randomized trial, Iran J Nurs Midwifery Res.
